Atopi
Havadaki polenler, küfler, toz partikülleri vb. solunduğunda, kısa süre sonra hapşırma ve burun çekme başlar. Evcil hayvanlarda atopiyi düşünmemizin nedeni, havadaki alerjenin evcil hayvan tarafından da solunduğu ancak hapşırmak ve burnunu çekmek yerine evcil hayvanın derisinin kaşınmasıdır. Aslında uzun yıllardır böyle olduğunu sanıyorduk ama durum giderek daha fazla karmaşıklaşıyor.
Atopik dermatitte havadaki polenler, küfler, toz parçacıkları vb. hassas cilt yoluyla cilde girer. Bağışıklık sistemi havadaki alerjenler nedeniyle iltihaplanır ve kısa süre sonra kaşınma başlar. Alerjenler hava yoluyla alınır ancak kaşıntı ciltte hissedilir.
Havadaki partiküller (polen, kepek vb.), alerjisi olmayan biri için zararsızdır. Alerji, genetik olarak buna programlanmış kişilerde gelişir.
Atopi geliştirmeye yatkın ırklar şunlardır: Dalmaçyalı, Golden retriever, West Highland beyaz teriyeri, Shar Pei, Labrador, Cairn teriyeri, Lhasa Apso, Shih Tzu, Boxer ve Pug.
Köpeklerde Atopinin Özellikleri
Evcil hayvanların kaşınmasının birçok nedeni vardır: parazitler, pire ısırıklarına karşı alerji, gıda alerjisi, ikincil enfeksiyon ve liste uzayıp gider.
Aşağıdakiler hastanın öyküsünde ve muayenesinde atopi tanısını düşündürecek bulgulardır. Aslında, bu listedeki beş kriterin var olması, en azından köpekler için atopik dermatit teşhisinde yüzde 85 doğruluk sağlar:
Başlangıç yaşı
Atopiye bağlı mevsimsel kaşıntı, evcil hayvanın erken yaşlarında başlama eğilimindedir (atopi teşhisi konan köpeklerin % 70’i 1 ila 3 yaş arasındadır). Gıda alerjisi daha geç (köpeklerde 5 veya 6 yaş gibi) veya daha erken (6 aydan küçük) başlama eğilimindedir. Kaşıntının ilk ortaya çıktığı yaş, kedilerde köpeklerde olduğu kadar net değildir.
Çoğunlukla Kapalı Yaşam Tarzı
Havadaki birçok alerjenin yoğunlaştığı yer iç mekanlardır; bununla birlikte, havadaki alerjenlerin havada kilometrelerce kalabileceğini unutmamak gerekir. Bu nedenle alerjenlerden sadece dışarı çıkarak veya sadece içeride yaşayarak kaçmak kolay değildir.
Steroidlere İyi Yanıt Verme
Hasta ister köpek ister kedi olsun, böcek ısırığı alerjisine bağlı kaşıntıda olduğu gibi atopiye bağlı kaşıntı, kortizon tipi ilaçlara (prednizon, betametazon, deksametazon vb.) hızlı yanıt verir. Besin alerjisinin yanıtı ise daha değişkendir; iyi yanıt verebilir veya vermeyebilir.
Deride Kronik veya Tekrarlayan Maya Enfeksiyonları
Maya (Malassezia pachydermatis) normal olarak cildin yüzeyinde yaşar ancak alerjinin cildin mikro-çevresinde neden olduğu tüm değişikliklerle birlikte, maya çoğalır ve fil derisine ve hatta ağaç kabuğuna benzeyen kokulu, kalınlaşmış, pigmentli bir cilt oluşturur. Çevresel alerji, maya dermatitinin gelişmesinde güçlü bir predispozan faktördür.
Ön Ayakların Etkilenmesi
Ayakların üstünü veya parmak aralarını ısırma, ayak yalama, atopik dermatitin klasik bir özelliğidir.
Kulak Flepleri
Kulak kepçesinin tüysüz (iç) kısmı (içbükey kulak kepçesi), iltihabın kulak kanalına uzanıp uzanmadığına ve kulak enfeksiyonu olarak düşündüğümüz duruma yol açıp açmadığına bakılmaksızın, atopik dermatitte yaygın olarak görülür. İçbükey kulak kepçesi yağlı, kırmızı, kalınlaşmış, kokulu veya bunların herhangi bir kombinasyonu olabilir.
Kulak Kenarında Olmaz
Kulak kenarı tutulumu sarkoptik uyuzu düşündürür ve hava yoluyla bulaşan alerjilerden farklıdır.
Alt Sırt Bölgesinde Olmaz
Alt sırt, pire ısırık bölgesidir. Bu bölgede kaşıntıya neden olan pire ısırığı alerjisi dışında da birkaç durum vardır. Bu nedenle bu bölge tutulmuşsa, önce pire kontrolünün yapılması gerekir.
Mevsimsellik
Kaşıntının mevsimselliği de hava kaynaklı alerjiye dair bir ipucudur ancak mevsimlerin belirsiz olduğu birçok iklim olduğundan, mutlaka atopik dermatiti düşündürmez. Atopik dermatiti tedavi etmek üzere immünoterapi serumu hazırlamak için cilt testi ve kan testi kullanılırken, bu testlerdeki reaksiyonların ve pozitif sonuçların atopik dermatit teşhisine katkıda bulunmadığı da bilinmelidir. Birçok normal hayvanın sonuçları pozitif çıkabilir.
Atopik Dermatit İçin Özel Bir Testi Yoktur
Testin yapılabildiği diğer hastalıklardan farklı olarak, atopik tanı klinik bir tanıdır. Bu, tanının yukarıda sıralananlar gibi semptom ve bulgulara dayalı olarak konulduğu anlamına gelir. Deri testi veya kan testi ile yapılan alerji testi, atopik dermatit testi değildir; bunun yerine bu tür testler, hastadaki bulgulara dayanarak tanı güvenle konulduktan sonra yapılır. Bir hastanın alerji aşısı serumunun en iyi şekilde hazırlanması için alerji testi yapılır, hastalık teşhisinin bir parçası değildir.
Tedavi seçenekleri
Atopik dermatit tedavisi, semptomları kontrol etmeye odaklandığı için birçok kişi hüsrana uğramaktadır. Ne yazık ki, bir evcil hayvanın neye alerjisi olduğunu bulmak tamamen mümkün değildir ve öyle olsa bile, polenler ve diğer maddeler havada kilometrelerce dolaştığından, bunlardan kaçınmak mümkün değildir. Sadece aşırı duyarlılaştırma tedavisi, hastanın bağışıklık sistemini artık alerjik olmayacak şekilde değiştirme şansına sahiptir ancak bu da kesin olmaktan uzaktır. İyi haber: sağlıklı ve rahat bir cilt için yapılabilecek çok şey vardır. Başarı, bir hastanın farklı tedavilere veya bunların kombinasyonlarına yanıt verme yeteneğine bağlıdır. Seçeneklerden bazıları:
İkincil Enfeksiyonları Temizleme
Önce ikincil enfeksiyonların temizlenmesi önemlidir. İkincil enfeksiyonlar, vücudun en kaşıntılı bölgelerindeki bakterileri (genellikle Staphylococcal) ve/veya mayaları (Malassezia) kapsar. Bu organizmalar doğal olarak ciltte yaşarlar ancak cilt tahriş olduğunda iç doku katmanlarına ulaşır ve çoğalırlar. Bazen deride daha fazla alerjik tepki oluştururlar. Bu enfeksiyonlar tekrarlama eğilimindedir ve daha önce kontrol edilmiş bir hastada kaşıntı semptomlarının tekrarlamasının nedenidir.
Hiposensitizasyon (Alerjen Spesifik İmmünoterapi)
Daha yaygın olarak alerji aşıları olarak bilinen hiposensitizasyon, atopik dermatit için açık ara tercih edilen tedavidir. Diğer tüm ilaçlar temelde sadece kaşıntıyı giderir ancak hiposensitizasyon bağışıklık sistemini değiştirir. Bazı köpekler, tedavi sonunda hastalıktan kurtulabilir ve yeterince uzun süre hiposensitizasyonda kaldıktan sonra artık alerjik olmaktan çıkar. Çoğu köpekte, daha az ek tedavi gerektirecek kadar iyileşme olur.
Alerji testi için randevu almadan önce aşağıdakilere hazırlıklı olmalısınız:
- Alerji aşılarının çalışmaya başlaması için yaklaşık 6 ila 12 ay gerekir.
- Atopik köpeklerin %25’i yanıt vermez (bunlar genellikle birden fazla alerjene alerjisi olan hayvanlardır).
- %25’inin en azından bazı zamanlarda prednizon veya benzeri steroidleri kullanması gerekebilecektir.
- Alerji aşılarını büyük olasılıkla kendinizin yapması gerekecektir.
- Veteriner dermatoloğa sevki gerekli görebilir.
Hiposensitizasyonda hastaya düzenli olarak az miktarda alerjen enjekte edilir. Zaman geçtikçe alerjen miktarı artar ve enjeksiyonlar daha uzun aralıklarla yapılır. Alerjenlerin seçimi, intradermal deri testinin (yukarıda açıklandığı gibi), in vitro testin (bir kan testi) veya her iki testin sonuçlarının bir kombinasyonunun sonuçlarına göre yapılır. Bu tedavi başladığında evcil hayvan ne kadar gençse, o kadar iyi sonuç alınır.
Deri İçi Deri Testi
Bu kortizon tipi ilaçlar (prednizon, prednizolon , triamsinolon, deksametazon, vb.) onlarca yıldır, kaşıntılı ciltte ilk savunma hattı oluşturmada faydalı olmuştur ve hala yaygın olarak kullanılmaktadır. Uzun süreli kullanımın yanı sıra daha yüksek dozlarda olumsuz yan etkiler vardır, bu nedenle eğilim, steroid ihtiyacını ortadan kaldırmak veya kaşıntı kontrolü için gereken miktarı azaltmak için diğer ilaçları kullanmaktır.
Yan etkiler:
- Aşırı susuzluk
- Aşırı açlık
- Evin temizlenmesinde sorunlara yol açabilecek kadar aşırı idrara çıkma
- Bağışıklık sisteminin baskılanması/gizli enfeksiyonun ortaya çıkması, özellikle idrar yolu enfeksiyonu ve üst solunum yolu enfeksiyonu .
- Kan şekerini yükseltmek/sınırda diyabet hastasının dengesini bozmak (uzun etkili enjekte edilebilir steroidler kullanılıyorsa özellikle kediler için bir sorundur). Kısa vadede dozaj ayarlanarak yan etkiler kontrol altına alınabilir ancak uzun vadede bu ilaçlar daha sorunludur ve mümkünse kullanımları en aza indirilmelidir.
Steroid hormonları, akut alevlenmelerde olduğu kadar, atopik dermatitin uzun süreli tedavisi için de faydalıdır (kullanım sürelerine ilişkin sınırlamalar olduğu göz önüne alınarak). Steroidler topikal olarak kullanıldığında yan etkiler büyük ölçüde en aza indirilir.
Siklosporin
Siklosporin , hem insan hem de insan dışı organ nakli hastalarında yardımcı olan bir bağışıklık tepkisi modülatörüdür. Atopik dermatitte güvenilir bir şekilde etkili olduğu saptanmıştır ve steroidlerin neden olduğu yan etki profilini taşımamaktadır. Bununla birlikte, kendi yan etkileri de yok değildir. Daha çok köpeklerde kullanılır ancak kedilerde de kullanılabilir. Uzun süreli tedavi içindir ve akut alevlenme kontrolü için yararlı değildir.
Oclacitinib (Apoquel)
Bu, kaşıntıyı gidermek ve kaşıntı semptomlarını engellemek için kullanılan en iyi yeni bir ilaçtır. Apoquel , hızlı çalıştığı için popülerdir. Derideki iltihabı gidermez; sadece kaşıntı hissini durdurur. Bu, kaşıntıya neden olan herhangi bir cilt enfeksiyonunun hala kontrol edilmesi gerekeceği anlamına gelir.
Köpek Atopik Dermatit İmmünoterapötik (Cytopoint®) Enjeksiyonları
Bu, kaşıntı hissinin ana aracılarından birini ortadan kaldırmak için aşı teknolojisini kullanan yeni bir tedavidir. Enjeksiyonlar, köpeklerin %80’inde (birçok köpek daha uzun süre rahatlar) bir ay boyunca kaşıntıdan kurtulmayı sağlar ve genellikle 24 saat içinde etki gösterir.
- Alerjenleri ciltten çıkarmak için evcil hayvanı haftalık olarak yıkamak, alerjen maruziyetini azaltmada yardımcı olabilir (ılık su, kaşıntılı cildi yatıştırır). Ayrıca cildin doğal bariyerini yenilemek veya genel kaşıntıyı gidermeye yardımcı olmak için kullanılabilecek birçok terapötik nemlendirici şampuan vardır.
- Doldurulmuş oyuncaklardan kaçının, yataklarını düzenli olarak yıkayın. Bu, toz akarı maruziyetini en aza indirir. Ayrıca, süpürürken veya toz alırken evcil hayvanı alandan uzaklaştırın.
- Klima ve/veya hava filtresi sistemi kullanın.
- Çim biçme sırasında evcil hayvanı çimlerden uzak tutun.
- Ev bitkilerini en aza indirin.
Omega 3 Yağ Asidi Takviyeleri
Bu ürünler, zeytinyağı, hindistancevizi yağı, mısır yağı vb. gibi evcil hayvan mamasına yağ eklenmesine benzemez. Bunun yerine, bu özel yağ asitleri, derideki iltihaplı kimyasalların üretimini bozarak ilaç görevi görür. Bu takviyeleri kullanarak, steroid/kortizon ihtiyacını ertelemek veya semptomları kontrol etmek için gereken steroid dozunu azaltmak mümkün olabilir. Bir fark görmek için vücutta yeterli miktarda omega 3 yağ asidi oluşması 6 hafta sürer.
Ultra Mikro Boyutlu Palmitoyletenolamid veya PEA (Redonyl®)
Bitkiler ve hayvanlar, PEA adı verilen doğal bir madde yaparlar. Bu, hayvanlarda cildin biyokimya dengesinin yeniden kurulmasına yardımcı olur ve kaşıntıya neden olan biyokimyasal nedenlerin açığa çıkmasını engeller. Ticari üründe, kendi PEA’sını elde etmek için soya fasulyesi özü kullanılır ve terapötik bir PEA dozu elde etmede yeterince soya fasulyesi yemek mümkün olmayacağından, süper bir konsantre üründür. Süper küçük ultra mikronize etme de, daha iyi emilmesini sağlar. Köpekler için aromalı çiğneme tabletlri şeklinde mevcuttur ve kedilerde de kullanılabilir.
Antihistaminikler
Antihistaminikler, evcil hayvanlar için uzun yıllardır popülerdir ve görünüşe göre etkinlikleri bir incelemeye dayanmıyor. Ne kısa vadeli rahatlama, ne de güvenilir bir uzun vadeli rahatlama sağlarlar. Diğer ürünlerle birlikte kullanımları diğer ürünlere olan ihtiyacı azaltabileceğinden yardımcı olabilir. Kedilerde köpeklerden daha iyi çalışabilir.
Pire Kontrolü
Bir hastanın birden fazla alerjisi olduğunda, her bir alerjinin tek başına kaşıntıya neden olmak için yeterli olmayabileceği ancak tüm aktif alerjilerin muhtemelen biraraya geldiği anlamına gelir. Sonuç olarak, aktif alerjilerden birinin ortadan kalkması, kaşıntıyı gidermek ve alerjiyi azaltmak için yeterli olabilir. Pire ısırığı alerjisi son derece yaygındır. Artık bunlar için o kadar çok etkili ürün var ki, bir hayvanın pire ısırığı alerjisi için mücadele etmesi gerekmez. Basit bir müdahale (pire kontrolü), yukarıda listelenen tedavilerden herhangi biriyle uğraşmak zorunda kalmadan evcil hayvanın kaşıntısını gidermek için yeterli olabilir.
Kaşıntılı cilt, yüzyıllar boyunca olmasa da onlarca yıldır köpeklerin, kedilerin ve sahiplerinin belası olmuştur. Artık büyük bir immünoloji anlayışıyla donanmış durumdayız ve alerji semptomlarını gidermek için birçok araca sahibiz. Veterineriniz, uygun bir protokol ile size daha fazla yardımcı olabilir. Veteriner hekiminiz tedavinin umulduğu gibi sonuç vermediğine karar verirse, bir dermatolog veterinere sevkin yararlı olup olmayacağını sorun.
“Diyabetik Kedi” site yöneticisi
