Munise, 11 yıl önce bahçemde doğan Gege ismini taktığımız kardeşlerin en küçüğü, en çelimsizidir. Yemekle arası hiç olmadı, tüm kardeşleri yemek yerken, Munise yemek yemek yerine bana pati masajı yapardı. Defalarca yemesi için uğraşsam da, ölmeyecek kadar yiyip kucağımda uyumayı severdi ki, hala da öyledir. Diğer kardeşlerine göre o kadar uysal ve sakindir ki, bu yüzden adını Munise koyduk. Gezgindir, bazen günlerce yok olurdu ama artık 11 yaşında ve yaşlandığı için eskisi kadar gezmiyor.
Maalesef sokak kedilerinin çoğu gibi Munise de Coronalı. Corona, yaşadığımız bölgede çok yaygın. Bizim ekibin mamadan çok sevgi ile beslenen özgür kızı Munise’nin yolu, hep bir şekilde veterinerlerle kesişmiştir. Hep bir yerlerini sakatlardı. Bir keresinde günlerce yok oldu, geldiğinde topallıyordu. Ön bacaklarının birini çatlatmış, diğerini ise kırmıştı. Zaten bu olaydan sonra bahçemdeki kedilerden biriyken eve girdi ve bizim kedimiz oldu. Evde kalması da lafın gelişi, tutabilene aşk olsun, hep dışarlarda gezdi ve ben bu konuda onu asla strese sokmadım. Kim ne düşünürse düşünsün, kediler özgür ruhlu hayvanlar. Hele de Munise gibi bir bahçe kedisini alıp eve kapatamazsınız. Coronalı bir sokak kedisine yapılacak en büyük kötülük onu strese sokmaktır. Coronalı bir kedi olarak bu kadar özgürlüğüne düşkün ve sokak meraklısı olduğu için de çok sık hastalanırdı. Dışarda uzun süre açlık yaşadığı oluyor mu bilmiyordum ama evdeki gibi kaliteli bir kuru mama yemediği kesindi. Bence kötü beslenme yaşadığı açıktı, belki pis şeyler de yiyordu çünkü bazen eve ishal, öksürerek veya başka şekillerde geldiğini, soluğu veterinerde aldığımızı, bazen de gelip deli gibi yemek yediğini de bilirim ama bu durum o zamanlar hiç mide kanamasına yol açmamıştı. Yaşı ilerledikçe daha az veterinerlik olsa da, bünyesi diğer kardeşlerine göre hep daha zayıftı ve hala da böyle. Size yazdığım mide kanaması olayını anlatma sebebim, maalesef bu konu ile ilgili pek sağlıklı bilgi bulamamam ve inşallah başınıza gelmez ama bir gün gelmesi halinde doğru davranmanız, doğru bilgi sahibi olmanız içindir.
Bir gün eve geldiğimde yerde kanlı kusmuk buldum, çoklu kedi baktığımdan kimin kustuğuna tam emin olamadım ama tabii baş şüphelim bizimkiydi.
Dakikalar içinde Munise gözümün önünde tekrar kusunca emin olup, öncelikle kustuklarının fotosunu çektim ve hemen veterinerime yolladım.
Bu önemli, çünkü veterinerinizin kusmuğu görmesi, doğru teşhis koymasında etken. Mesela kusmuktaki kan sadece kan mı, başka parçalar var mı, taze mi yoksa sindirilmiş halde kahve telvesi görüntüsünde mi, bunlar doğru teşhis için önemli detaylar (tabii ki trafik kazası veya başka bir travma anı gibi zamanla yarıştığınız durumlarda görüntülemeyle vakit kaybetmemek lazım ama bizimki tam tersi evde emniyetli bir şekilde bulundukları zaman dilimindeydi).
Kedilerde mide kanamasının birçok sebebi olabiliyor. Zehirlenme, parazitler, sert bir cismin batması-çizmesi, tümör, polip, ülser başta olmak üzere bazı hastalıklar, kazalar, travmalar, vb… Munise yağmurlardan dolayı birkaç gündür evden pek çıkmadığından travma, kaza türü ihtimalleri eledik. Düzenli parazit tedavisi yaptırıyordum, paraziter bir kanama da olamazdı. Sonradan kum kabına da ishal halde kan dışkıladığını fark ettim. Son birkaç gün çıkmamış olsa da, sadece kuru mama yediğinden emin olamadım, bahçedeyken tavuk kemiği, balık kılçığı, cam vb… sert bir cisim bulup yutmuş ve bu kanamaya yol açmış olabilirdi. Veterinerim adım adım ihtimalleri eleyerek muayene etti, kan testi yaptı, ilaçlı röntgen çekti, ultrason ile görüntüleme yaptı. Sindirim sisteminde yabancı cisim yoktu. Tümör ve polip kaynaklı da değildi. Melek olmuş olan bir kedimde polip kaynaklı kanama yaşamıştık hatta sonrasında hiç sinyal vermeden ceviz büyüklüğüne ulaşan tümör kaynaklı kanama yaşamıştık ama çok şükür bu öyle bir kanama değildi.
Muayenede Munise’nin ağzının aşırı enfekte olduğunu, hatta bazı dişlerinin sallandığını fark ettik. Bu halde olduğundan düzgün mama yiyememiş, ben o dönem maalesef bunu fark edememiştim. Çoklu kedi bakımında bunu fark etmek gerçekten zor. Uzun süreli açlık sindirim kanalını, mideyi kötü etkileyebilir, hele de sağlıklı olmayan hayvanlarda. Uzun süreli açlıktan kastım, birkaç gün hatta 1 gün bile olsa haddinden uzun öğün arası bile olabilir. Sindirim kanalı ve mide hassassa, kısa aralık bile asitle tahrişe yeterli olabiliyor. Bizimki de, sindirim kanalı boyunca oluşan uzun süreli açlıkla tahriş olmuş bir mide kanamasıydı. Zaten Coronalı ve zayıf bünyeliydi ve kusmuğun fotosunda fark ettiğimizi muayene esnasında da kusarak teyid eden Munise’nin kusmuğunda, yağlı doku görünümlü uzantılar muhtemelen hazmedemediği bir şeyler, iyice tahrişe yol açmıştı. Dışarda ne yediyse, artık bu haldeyken onu daha da kötü etkilemişti. Burada bir şeyin altını çizmek istiyorum, dışarıya sokak kedilerinin yemesi için bozuk veya çiğ halde veya kılçık, kemik gibi çöp sayılacak şeyler bırakmamak lazım. Açlıktan dolayı yiyen hayvanı daha da kötü etkiliyor bu tür şeyler. Munise bu tür bir şey yemiş olmalı ki, kusmuğunda çiğ tavuk derisi gibi yağlı uzun dokular vardı. Kedilerde kusma eylemi tetiklendiğinde, mide ve yemek borusunda tahribat yaratıyor, tıpkı insanlardaki gibi. Birkaç kez kusunca zaten hasta, zayıf veya hassas olan hayvanı çok fazla etkileyebiliyor, bazen de kanamaya yol açabiliyor. Örneğin basit bir tüy topağı kusması bile tehlikeli boyutlara gidebiliyor. Kedinizde kusma refleksini her zaman önemseyin. Munise’ye dönersek, o yediği her ne ise onu sindiremeyip kusmaya çalıştıkça daha da kötülemişti. Tabii hemen kliniğe yatırdık ve ilaçlarla tedavisi yapıldı.
Bu kısmı veterinerlik bilgi, kullanılan ilaçlar, dozu falan konumuz değil, olmamalı. Sanal ortamda ilaç adı telaffuzu bile sakıncalıdır bence çünkü bunlar tehlikeli bilgiler. Hayvanını veterinere götürmek yerine kulaktan dolma sanal ortam bilgisiyle tedavi etmeye kalkan, kalkacak olan insanlar var. Genel geçer basit şeyler bir derece ama böyle hayati bir konuda ilaç bilgisi yazılmasını yanlış buluyorum. Her ilaç her hayvana olmaz, doz bile çok önemlidir.
Klinik çıkışıyla devam edeceğim. Klinikten çıktıktan sonra evde veterinerden aldığımız minik şişelerde satılan prebiyotik sıvı besin takviyelerini ve besleyiciliği yüksek özel yaş mamalar yedi. Bu sıvı besin takviyeleri gerçekten harika, lezzeti arttırılmış olduğundan asla geri çevirmeden kendileri yalayarak içiyorlar. Likit olduğundan hazım sorunu yok, sindirim sistemini zorlamıyor. Vitamin ve mineralli olanları da var prebiyotik olanları da, özetle veterinerinize danışarak bu tip besin takviyelerini ihtiyaç durumunda kullanabilirsiniz. Sonraki günlerde katı gıdaya da yavaş yavaş geçtik, kuru mama olarak “Gastro Intestinal” sınıflı, sadece veterinerlerde satılan bir kuru mama kullandık. Bu mamalar internette, markette veya pet shoplarda satılmaz, sadece veterinerlerde satılabilir, aksi yasaktır zaten. Pet shoplarda satılan bazı intestinal mamalar vardır ama ikisi aynı şey değil, lütfen karıştırmayın. Çoğu insan fiyatı daha uygun diye veteriner maması yerine bu tip mamalara yöneliyor, oysa içerik ve etki mekanizması çok farklı. Yine veterinerlerde satılan ama internet ve pet shoplarda da bulabileceğiniz bazı vitaminler, gıda takviyeleri var, bunları da asla veterinerinize danışmadan kullanmayın. Biz, veterinerimizin önerisiyle kullandık, veterinerim probiyotik damla önerdi. Tüm sindirim sisteminin sağlığı için bu mikroorganizmalar aynı insanlardaki gibi önemli. Probiyotikler kediler için olan markasını yazmayacağım klinik ürünü ve sonrasında da eczanede insanlar için satılanlardandı. Uzun dönem bu probiyotikleri kullandık, sindirim sistemi sağlığı için probiyotikler ve prebiyotikler önemli. Prebiyotikler, probiyotikleri desteklerler. Bir de D vitamini, birlikte kullanılması çok daha olumlu sonuç veriyor. Bunun yanı sıra inanılmaz etkisini gördüğüm kemik suyunu mutlaka belirtmek isterim. Kemik suyu bildiğiniz üzere bir kolajen kaynağı ve sindirim sistemini adeta tamir ediyor, bağırsaklar başta olmak üzere tüm sindirim sistemini onarıp koruduğunu insanlardan da biliyorsunuz. Kemikli ve derili tavuk alıp, üstünü örtecek kadar az suyla uzun sürede haşlayıp, kâse kâse suyunu içirdim, daha doğrusu kendi içti ve hala bayılarak içiyor. Probiyotik ve D vitamini damlasını da bununla veriyordum. Munise’ye bu takviyelere ek olarak, gastro intestinal kuru mama ile birlikte önceden de kullandığım multivitamin ile bağışıklık takviyesi vermeye başladım. Coronalı bir kedi olduğundan, özellikle mevsim geçişlerinde bağışıklık kuvvetlendirici ilaçlar, vitaminler kullanırım. Eczanelerde satılan pediatrik multivitamin şuruplar, kedilerde de veterineriniz uygun gördüğünde kullanılabiliyor. Tabii ki spesifik olarak kediler için üretilmiş multivitaminler ve bağışıklık ilaçları daha iyi ama bulunduğunuz lokasyon nedeniyle, maddi nedenlerle veya başka nedenlerden bu tür ürünlere ulaşamadığınızda, veterinerinizin onayıyla pediatrik ilaçların bazıları tabii ki uygun dozda kullanılabiliyor. Bu asla kendi insiyatifinizle olmamalı, ayrıca doz çok önemli. Unutmayın ki, ilacı zehirden ayıran dozdur. Yanlış doz ile fayda sağlayacak bir takviye bile hasara hatta ölüme yol açabilir.
Midesel durumlarda, Kudret Narı da harika sonuçlar veriyor. Biz Munise’de Kudret Narı kullanmadık ama yıllar önce başka bir kedimde kullanıp, inanılmaz mucizesine tanık olmuştum. Kudret Narı aktarlarda hatta artık birçok yerde bulunabiliyor. Ambalajlısı yağlı ve ballı olarak 2 çeşit satılır, tabii ki yağlı diye geçen uygun, bal türü şekerli şeyler kedilere zararlı.
Klinikten eve geldikten sonraki tüm bu anlattığım süreç boyunca sürekli olarak veterinerimizle temastaydık, gelişmeleri aktardık, muayene ve kontrollere gittik ve çok şükür ki kızım tamamen iyileşti, aylar geçmesine rağmen kanama tekrarlamadı. Dilerim tekrarlamaz. Kedilerde ağız ve diş sağlığı çok önemli, Munise’nin rutin diş taşı temizliği yapılıyor olmasına rağmen bunu yaşamasının altında yatan etken Coronalı olması, özellikle mevsim geçişlerinde daha da azıyor ve her kedide farklı yerleri etkilese de, çoğunda ağız ve diş sağlığını bozuyor maalesef. Yeteri kadar ve bazı aşırı durumlarda da hiç yemek yiyemediği için bu da hayvanın genel durumunu sarsıyor, enfeksiyon ile ölüme kadar giden tablolar oluşabiliyor. Dilerim tüm canlar her zaman hep sağlıklı olurlar ve umarım bu yazdıklarım ihtiyacı olanlara yol gösterir, sağlıkla kalın.
edadag@yahoo.com
Harika bir yazı olmuş.