Potasyum dengesinde bozulma KBH’lı kedilerde oldukça sıktır. KBH’Nin erken evrelerinde genellikle potasyum düzeyleri düşük (hipopotasemi, hipokalemi) olmaya eğilimli, evre 4’de ise tam tersine, yükselir (hiperpotasemi, hiperkalemi).
Potasyum, hücrelerin, özellikle kasların ve kalbin düzgün çalışması için elzemdir. Yüksek değerler kalp sorunlarına yol açabilir, düşük değerler KBH’nın daha hızlı ilerlemesine ve metabolik asidoz gelişimine neden olabilir.
Potasyum Düzeyinin Ölçülmesi
Kan tetkikinde serum potasyum düzeyinin yüksek mi, düşük mü olduğu meydana çıkar, ancak bazen tetkik sonuçları yanıltıcı olabilir:
- Alınan kan örneği hemolizli ise (örnekteki kırmızı kan hücreleri parçalanmışsa) potasyum düzeyi olduğundan daha yüksek ölçülür.
- Örnek çok beklemişse potasyum artabilir.
- Enfeksiyon nedeniyle kedinizin lökosit sayısı çok yükselmişse potasyum değeri olduğundan daha düşük çıkabilir.
- Metabolik asidozda yüksek ölçülür ama asidoz düzeltilince düşer ve gerçek değerine ulaşır.
Potasyum Değeri Hedefi:
Normalde potasyum değeri 3,5-5,5 mEq/L arasında değişir. Hipokaleminin böbrek işlevi üzerine zararlı etkilerinden dolayı ortalama değerin altına düşünce tedavi başlanması önerilmektedir; bu da birçok laboratuvar için 4,0 mEq/L civarındadır.
KBH’nda potasyum düşüklüğünün (hipokalemi) en sık nedeni idrarla kayıp ve kusmadır.
Hipokalemi yapan diğer nedenler:
- Hipertiroidi
- Diyabet
- Hiperaldosteronizm
- Kalıtsal hipokalemi
Düşük Potasyum (Hipokalemi) Belirtileri:
- Seğirme veya titreme
- Halsizlik, kas erimesi
- Boyunda sertlik veya başı tutamama
- Ses boğukluğu
- Nefes darlığı
- Gece idrarının artması
- Kabızlık
- Bitkinlik
- İştahsızlık
Seğirme ve Titreme:
Düşük potasyum düzeyinde seğirme ve titreme olabilir.
Diğer seğirme nedenleri:
- Yüksek potasyum düzeyleri
- Yüksek fosfor düzeyleri
- Hipertansiyon
- Kalsiyum dengesizliği (özellikle başta seğirme)
- Hipertiroidi
- B vitamini eksikliği
- Yüksek toksin düzeyleri
- Verilen sıvının türü ve soğuk oluşu (Sıvı verilmesi sırasında seğirme).
BURADA seğiren bir kedi videosu izleyebilirsiniz.
Özellikle Arka Bacaklarda Güçsüzlük:
Genel halsizlik, anemiye de bağlı olabilir. Kedinizin hoplayıp zıplamaması halsizlik nedeniyle olabileceği gibi, hipertansiyona bağlı körlük sonucu da gözlemlenebilir. Yaşa bağlı artrit, kedinizin hareketlerini kısıtlayabilir.
Hipokalemide özellikle arka bacaklarda halsizlik ve kas erimesi belirgindir.
Arka bacaklarda güçsüzlüğün diğer nedenleri:
- Fosfor yüksekliği
- Magnezyum veya kalsiyum düşüklüğü
- Metabolik asidoz
Boyunda Sertlik veya Başı Tutamama:
Kedi başını kaldırıp dik tutamayabilir. B2 vitamini eksikliğinde de (çok fazla balıkla beslenen kediler) bu belirti görülebilir.
Ses Boğukluğu:
Hipokalemide, ayrıca aşırı mide asidinde de görülebilir. Sıvı birikim ve kalp yetmezliği diğer nedenlerdir.
Nefes Darlığı:
Potasyum düşüklüğü, metabolik asidoz, sıvı birikimi, kalp yetmezliğive anemi (kansızlık) nefes darlığına yol açabilir.
Gece İdrarının Artması:
Hipokalemide, bunun yanı sıra deri altı sıvı tedavisini akşam veriyorsanız gece idrar miktarında artış gözlenebilir.
Kabızlık:
Potasyum düşüklüğü kabızlık yapabilir. Diğer nedenler arasında kalsiyum yüksekliği ve susuzluk sayılabilir.
Bitkinlik:
Kas erimesine bağlı olarak hipokalemide, hiperkalemide, anemi, hipertansiyon ve kalp sorunlarında görülebilir.
İştahsızlık:
Düşük potasyum düzeyleri kedinin iştahsızlığına katkıda bulunabilir.
Potasyum Düşüklüğünün (Hipokalemi) Tedavisi:
Potasyum ağızdan veya kedinizin aldığı damar içi veya deri altı sıvılarına katılarak verilebilir.
Potasyum tedavisi veterinerinizin yakın gözetimi altında yapılmalıdır. Yüksek düzeyler kedinizde kalp sorunlarına, hatta ölümüne yol açabilir. Kas güçsüzlüğü gibi ciddi belirtileri olan bir kedide başlangıçta 24-48 saatte bir, daha sonra istenen potasyum elde edilip idame dozu bulunana dek 7-10 günde bir potasyum değerine bakılması önerilir.
İDRAR YAPMAYAN BİR KEDİYE ASLA POTASYUM VERİLMEZ.
Beslenme:
Renal mamalarda ek potasyum vardır, hafif hipokalemide sorunu çözmede yeterli olabilir.
Sıvı Tedavisi:
Bazı deri altı sıvılar (DAS) ek potasyum içerir, bunun en yaygın kullanılan örneği laktatlı ringer solüsyonudur. Hafif hipokalemiyi tedavi edebilir. Ya da damar içi sıvı verilirken içine potasyum eklenebilir.
Tedavide kullanılan potasyum preparatları:
- Potasyum glukonat: En sık kullanılandır.
- Potasyum sitrat: Metabolik asidozu olan kedilerde tercih edilir.
- Potasyum klorür: Enjektabl formudur, derialtı sıvı torbasına eklenir.
Ağız yoluyla verilen potasyum bazı kedilerde kusmayı arttırabilir. Bazılarında ishal olabilir. Preparatın değiştirilmesi genellikle işe yarar.
Ağız yoluyla verilen potasyum dozunun ayarlanmasında ‘’elemental’’ potasyum dikkate alınır. Örneğin, 1 gram (1,000 mg) potasyum glukonatta 4,3 mEq, yani 168 mg elemental potasyum vardır.
Genel kural olarak, 4,5 kg.lık bir kediye günde 2 kez 2 mEq (=78 mg) elemental potasyum verilir. Bu da günde iki kez 465 mg potasyum glukonat verilmesi demektir. Veteriner preparatları bu doza göre hazırlanmıştır. Piyasada satılan %7.5’luk ampulün 1 mL’sinde 1 mEq potasyum, %22.5’luk ampulün 1 mL’sinde 3 mEq potasyum bulunur. Kedinize günde 100 mL deri altı sıvı (DAS) veriyorsanız, veterineriniz 1,000 mL’lik sıvı şişesine veya torbasına 40 mL %7.5’luk potasyum klorür solüsyonu ekleyecektir.
ENJEKSİYONLUK POTASYUM KLORÜR SIVI ŞİŞESİNE VEYA TORBASINA KATILMALI, KESİNLİKLE SERUM SETİNE VEYA SETİN HAZNESİNE ENJEKTE EDİLEREK UYGULANMAMALIDIR.
Yüksek Potasyum Düzeyleri (Hiperkalemi, Hiperpotasemi)
Bazı kedilerde, özellikle KBH ileri evrede ise (serum kreatinin >5 mg/dL) potasyum düşüklüğü gözlenmez.
Kedinizin potasyum düzeyi yüksek ise (>6 mg/dL veya 6 mmol/L) çok tehlikelidir, nöbetlere ve kalp krizine yol açabilir. Ama hemen paniklemeyin, kan almaya bağlı yanlış bir sonuç olabilir, yüksek değer elde edilince yeni bir kan örneği alarak tekrarlanması gerekir.
Yüksek Potasyum Belirtileri:
Bu belirtilerin bir kısmı (bitkinlik ve seğirme) aynı zamanda düşük potasyum değerlerinde görülür:
- Bitkinlik
- Seğirme veya titreme
- Nöbet geçirme
Bitkinlik ve Halsizlik:
Kas erimesine bağlı olarak hipokalemide, hiperkalemide, anemi, hipertansiyon ve kalp sorunlarında görülebilir.
Seğirme ve Titreme:
Yüksek potasyum düzeyinde seğirme ve titreme olabilir.
Diğer seğirme nedenleri:
- Düşük potasyum düzeyleri
- Yüksek fosfor düzeyleri
- Hipertansiyon
- Kalsiyum dengesizliği (özellikle başta seğirme)
- Hipertiroidi
- B vitamini eksikliği
- Yüksek toksin düzeyleri
- Verilen sıvının türü ve soğuk oluşu (Sıvı verilmesi sırasında seğirme).
BURADA seğiren bir kedi videosu izleyebilirsiniz.
Nöbet Geçirme:
Tipik olarak çırpınma ve bilinç kaybı şeklinde olabildiği gibi, boş bakış ve donma şeklinde de kendini gösterebilir.
Nöbetin diğer nedenleri arasında epilepsi veya beyin tümörü sayılabilir.
KBH’lı bir kedide diğer nöbet nedenleri:
- Kan basıncı yüksekliği (hipertansiyon)
- Kalsiyum dengesizliği
- Toksin düzeylerinin çok yüksek olması
- Metabolik asidoz
- Metoklopramid, epilepsi eşiğini düşürebilir.
Potasyum Yüksekliğinin (Hiperkalemi) Tedavisi:
Kedi idrar yapmıyorsa yüksek potasyum düzeyini kontrolü zordur.
Yapılacak ilk iş, halen alıyorsa tüm potasyum desteğini kesmektir. Sıvı tedavisinin arttırılması, fazla potasyumun idrarla atılmasını sağlayacağından yararlıdır. Sıvı olarak ringer laktat değil serum fizyolojik kullanılmalıdır.
ACE inhibitörleri olarak bilinen bir grup ilaç (Benazepril vd.) potasyum düzeylerini yükseltebilir. Veterinerinizin gözetiminde dozu azaltmanız, hatta azaltarak kesmeniz gerekebilir.
Potasyum düzeyleri çok yüksek ise veterineriniz, dekstroz solüsyonu eşliğinde kontrollü olarak insülin verecektir. İnsülin, esas olarak kan şekerini düşürür. Bunu yaparken glukozun (şeker) hücre içine girmesini sağlar. Glukoz hücre içine girerken potasyumu da beraberinde taşır ve serum düzeyleri bu yolla düşer. İdrar söktürücü ilaçlar (lasix) idrarla potasyum atılımına yardımcı olur.
Bkz. https://kedikbhblog.wordpress.com/ana-sorunlar-potasyum-dengesinde-bozulma/
