Değerli Dostlarım,
Son zamanlarda diyabetik canlarımızla ilgili başvurularda, uzun görüşmeler yapıp, deneyimlerimi aktarırken, dikkatimi çeken bir konu oldu: insulinin uygulanması!
Sitemizdeki çeşitli yazıların içinde bu konuyla ilgili bilgiler olmasına rağmen, o stresli günlerde bu konunun dikkatlerden kaçtığını farkettim. Bu nedenle Aşağıda küçük bir özet ve hatırlatma yapmak istedim.
Kan şekeri çok yüksek çıktıysa
Kedilerdeki yüksek kan şekeri, çoğunlukla bir başka organdaki sorunlara bağlıdır. Sorunlar giderildiğinde ve istikrarlı ve doğru dozlardaki insulin ile bir süre sonra insulin bağımlılığından kurtulabilir (bu aylar alabilir).
Öncelikle bu duruma neden olabilecek sorunların tespiti için kapsamlı bir tetkik yapılmalı, pankreas, karaciğer, böbrek, sistit, mantar, diş ve diş eti hastalıkları, tedavi amacıyla kullanılmış kortizon olup olmadığı konuları netleştirilmelidir. Özellikle Gingivitis, mantar ve sistit, diyabetle kardeş hastalıklardır. Bu sorunlar kan şekerini yükseltebilir. Bazı göz hastalıklarında da, kortizon içeren damla ya da ilaçlardan sonra yüksek kan şekeri ortaya çıkabilir.
Kan şekeri alınırken dikkat edilecekler
Çoğunlukla kan şekerinin yüksekliği veterinerde yapılan kan tahlili sonucu ortaya çıkar. Veteriner açlık ve tokluk şeker düzeylerini çeşitli aralıklarla ölçerek, bir skala oluşturur; hangi insuline, hangi dozda başlayacağına karar verir; yine yaklaşık 6 saatte bir yapılan ölçümlerle insulinin etkisini ve uygun dozu saptamaya çalışır. Yaklaşık 5-7 günlük bu uygulamadan sonra aileye gerekli bilgileri vererek, ölçümün glukometre ile ve insulin uygulamasının evde devam etmesini ister. Bu kan şekerindeki stres etkisini ortadan kaldırmak için en doğru yoldur.
İşte bu andan itibaren ailenin panik dönemi başlar. Minik can sakin ve yardımcı ise, iş biraz daha kolaydır. Ama eğer agresif bir can ise, evde ölçüm, insulin uygulaması aileyi çok zorlar. Bunun için alınabilecek bazı tedbirler vardır:
- Öncelikle kedinizi sadece ölçüm ya da insulin saatlerinde değil, diğer zamanlarda da kucağınıza almanız, sakince okşamanız, bu okşama sırasında bir parmağınızda mutlaka yaş mama olması ve okşarken bu mamayı koklatıp, yalatmanız, size güvenmesi için olumlu etki yapacaktır. Sair zamanlarda yapılan bu sevgi seansları kediniz için çok önemlidir.
- Hala çok stresli ise, etkili olması için daha küçük bir alanda, Feliway difüzörü çalıştırıp, yine aynı yaş mama destekli sevgi seansı yapılabilir. Bunlar çok tekrarlandığında, kediniz kendini daha rahat hissedecektir. Kan ölçümü ve insulin saati geldiğinde de aynı uygulama yapılıp, ardından ölçüm veya insulin uygulanmalıdır. Bu bir süreçtir ve mutlaka alışacaktır. Yeter ki siz stresinizi kedinize yansıtmayın.
Kan şekeri ve stres
Stres, hangi nedenle olursa olsun yüksek çıkan kan şekeri düzeyini çok fazla etkiler. Bazı kaynaklarda kan şekerini 20-30 birim arttırabileceği belirtilse de, kendi kedimde veteriner stresinin 200 birim arttırdığını gördüm. Bu nedenle evde yapılacak ölçümler çok önemlidir.
Glukometre ile doğru ölçüm yapılabilir mi?
Glukometre ile evde yapılan ölçüm ve klinikte damardan alınan kan ile yapılan ölçüm arasındaki fark genellikle 1.25-1.50 kattır. Buna hata oranı denir. Bunu doğru olarak saptayabilmek için kedinizin klinikte damar kanı alınır, laboratuvarda ölçülür. Aynı anda glukometre ile tercihen kulaktan alınan kan ölçülür. Aradaki fark, hata oranıdır. Bu kaydedilir. Evde ölçüm yapılıp, bu oran ilave edildiğinde gerçek kan şekeri bulunur. Zaten bir süre sonra glukometre ile yapılan ölçümler, yükseklik ya da düşmelerde referans değer olacaktır.
Bir diğer merak edlen konu da, insanlar için olan glukometre mi, hayvanlar için olan glukometrenin mi kullanılması gerektiğidir. Eğer bulunabiliyorsa, resimdeki gibi hayvanlara özel glukometre tercih edilmelidir. Ancak yukarıdaki hata oranları saptandığında, insanlar için olanın kullanılmasında bir sakınca yoktur.
****Bir not defterine ölçümlerin ve dozların düzenli olarak kaydedilmesi, sürecin doğru değerlendirilmesini sağlar.
Kan nereden alınmalıdır?
En kolay ve etkili kan alımı, iç ya da dış kulak ucundan/kenarından yapılır. Sitemizde bununla ilgili pek çok açıklama , resim ve video bulabilirsiniz. Bazı aileler de, pati altındaki yumuşak kısımlardan kan laır. Ancak bu biraz daha can yakıcıdır ve kan miktarı az olur ki, bu da ölçüm sonucunu etkiler.
Hangi Insulin ve hangi doz?
Minik canlarımız küçük ve kompleks bir vücut yapısına sahiptir. O nedenle kısa etkili insulinler kan şekerinde hızlı düşüş sağlarsa da, hızla yükselir. Hızlı düşüşler, yüksek kan şekerinden daha tehlikelidir, hipoglisemi komasına sokabilir. En uygun insulinler Lantus ve Levemir’dir. Bu insulinler hayvanlarda 12 saate bir, günde 2 kez uygulanır. Düşük dozlarla başlanır, bir hafta uygulanır, metabolizmanın tepkisi gözlenir, doz yavaş yavaş arttırılır.
Normalde insulin dozunun oturması 2 ila 3 haftada olur. O yüzden hemen ertesi günlerde bir gelişme beklenmemelidir. Insulin dozunun etkili olması, hastanın genel durumuna bağlı olsa da, aşağıdaki yanlış uygulamalar da etkilidir.
***Aradan zaman geçmesine rağmen kan şekeri düşmüyorsa, yurt dışında düşük dozda 3. bir ara doz uygulaması yapılmaktadır ve oldukça etkilidir.
Insulin nasıl kullanılır?
Insulin kalemi buzdolabından çıkarıldıktan sonra odanın serin bir yerinde bekletilmeli ve buzdolabından çıkar çıkmaz kullanılmamalı, kalemin içindeki kartuş bitene kadar serin yerde muhafaza edilmeli, tekrar dolaba konulmamalıdır.
Insulinin çalkalanması
Insulin kalemi kullanılmadan önce kol dirsekten 90 derece olacak şekilde yukarı kaldırılır, elde tutulan insulin 10 kez çok yavaş hareketlerle kol aşağı yukarı kaldırılarak sallanır. Asla hızlı değil.
Insulin nereye yapılmalı?
Genel eğilim, insulinin enseye yapılmasıdır.
Ancak en iyi etkinin elde edilebilmesi için, ince deriye yapılması tercih edilir. Bu da, kol altından karına doğru olan az tüylü, yan bölgedir.
Insulin yapılmadan önce deri temizlenmeli mi?
Kesinlikle hayır.
Insulin yapmaya alışmak
Alışkın olmayanlar için iğne yapmak çok streslidir. Bunu yenmek için güderi/kadife kumaşlı küçük bir boyun yastığında denemeler yapılmalı, kullanmaya alışılmalıdır.
Insulin nasıl uygulanır?
Insulin kalemi ayarlanıp, baş ve işaret parmakları ile deri yavaşça bir çadır oluşturacak şekilde kaldırılır, o boşluğa iğne 45 derecelik bir açıyla batırılıp, kalemin pistonuna basılır, 10 sn kadar beklenir, yavaşça çıkarılır ve deri bırakılır. Ovuşturulmaz.
İğnenin derinin diğer tarafından çıkmadığına emin olmak gerekir. Eğer insulinin deri altına doğru şekilde zerk edildiğinden şüphe duyuluyorsa, asla yeniden yapılmamalıdır. Bir sonraki insulin saati beklenmelidir.
Benim kedim Tarçın, bir süre sonra insulin saati geldiğinde, koluma dokunup “mav” der, insulin yapmamı isterdi. 1 yıl sonra insulinden kurtulduğunda da zaman zaman bunu yapmaya devam etti. Önceleri yine kan şekerinin yükseldiğini düşünüp kan ölçümü yapardım ancak sonuç normal çıkardı. Bunun psikolojik olduğunu anladığımda, yine aynı istekte bulunduğunda kucağıma yatırır, elime insulin kalemini alıp, karnının yan tarafını iğne yapacakmış gibi kaldırır, iğneyi yaklaştırıp, sonra bırakırdım. Rahatlayıp keyif içinde yatardı.
Nasıl beslenmeli?
Biliyoruz ki, diyabette yüksek protein, düşük karbonhidrat beslenmenin olmazsa olmazıdır. Konuyla ilgili olarak sitemizde pek çok yazı bulabilirsiniz. Ancak burada kısaca bazı noktalara değinmek istiyorum.
- Öncelikle eğer minik canımız kilo kaybettiyse, w/d mamayı tercih etmemelisiniz. Bu mama üzerinde diyabet yazsa da, obez kediler içindir.
- Diyabetik bir canın protein ihtiyacı çok yüksektir. Karbonhidrat içeren mamalar kan şekerini hızla yükselteceği için çok risklidir. Bu nedenle mümkün olduğunca diyabetik yaş mama tercih edilmelidir. Diyabetik kuru mamalar, ne yazık ki kan şekerinin regule olmasını geciktirir.
- Bunu önlemek için eğer diyabet böbrek veya karaciğer hasarına bağlı değilse, hekiminizle de konuşarak, yaş mama içine pişmiş dalak, tavuk, balık, et (yurt dışında çiğ et tercih edilir, ben de yıllarca kedimde çiğ et kullandım) püreleri katılarak, kaliteli hayvansal proteinle beslenir. Kuru mama miktarı minimuma indirilir.
Şu anda önemli olduğunu düşündüğüm noktalar bunlar. Aklıma yeni bilgiler geldiğinde, yazıya eklemeler yapacağım. Umarım bu küçük ipuçları minik canımızın tedavisinde kolaylıklar sağlar. Sorularınızı yazabilir, yazının geliştirilmesine yardımcı olabilirsiniz.
Hepinize kolaylıklar, canlarımıza sağlık diliyorum.
Anahtar Kelimeler: kedilerde diyabet, kedi ve diyabet, diyabet ve kedi, kedilerde şeker hastalığı, kedi ve şeker hastalığı, şeker hastalığı ve kediler, kedilerde kan şekeri, kedi ve kan şekeri, kedilerde yüksek kan şekeri, kedi ve yüksek kan şekeri, kedilerde diyabet ve insulin, kedi ve insulin, kedilerde kulaktan kan alma, kedi ve kulaktan kan alma, kedi ve kan şekeri ölçümü, hayvanlarda diyabet
“Diyabetik Kedi” site yöneticisi
